International Monetary Fund : आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी (IMF) ही एक अशी जागतिक संस्था आहे, जी आंतरराष्ट्रीय आर्थिक सहकार्याला प्रोत्साहन देते.
आंतरराष्ट्रीय व्यापार सुलभ करते, शाश्वत आर्थिक विकासाला चालना देते आणि आर्थिक संकटाच्या वेळी सदस्य देशांना आर्थिक सहाय्य पुरवते.
अनेकदा बातम्यात ह्या संस्थेविषयी आपण ऐकत असतो.
International Monetary Fund : IMF कसे कार्य करते ह्याच्याविषयी काही मुद्दे खालील प्रमाणे –
सदस्यत्व (Membership) :
IMF मध्ये विकसित आणि विकसनशील अशा दोन्ही देशांसह 190 सदस्य देश आहेत. प्रत्येक सदस्य देश त्याच्या आर्थिक आकार आणि इतर घटकांवर आधारित कोटा प्रणालीद्वारे IMF च्या आर्थिक संसाधनांमध्ये योगदान देतो.
हेही वाचा : सेंट्रल बँक ऑफ इंडियामध्ये मेगा भरती सुरु; अर्ज कसा आणि कुठे करायचा? जाणून घ्या.
गव्हर्नन्स (Governance) :
IMF हे त्याच्या बोर्ड ऑफ गव्हर्नर्सद्वारे नियंत्रित आणि मॅनेज केले जाते, ज्यामध्ये प्रत्येक सदस्य देशाचा एक गव्हर्नर आणि एक पर्यायी गव्हर्नर असतो.
नियामक मंडळाची वर्षातून एकदा बैठक होते आणि प्रमुख धोरणात्मक मुद्द्यांवर निर्णय घेतला जातो.
कार्यकारी मंडळ (Executive Board) :
IMF चे दैनंदिन व्यवस्थापन एका कार्यकारी मंडळाकडे सोपवले जाते, ज्यामध्ये 24 कार्यकारी संचालक असतात जे सदस्य देश किंवा देशांच्या गटांद्वारे निवडले जातात.
पाळत ठेवणे (Surveillance) :
IMF त्यांच्या अर्थव्यवस्थेतील संभाव्य धोके आणि भेद्यता ओळखण्यासाठी त्यांच्या सदस्य देशांची नियमित आर्थिक पाळत ठेवते.
यामध्ये सदस्य देशांशी नियमित सल्लामसलत करणे, तसेच जागतिक आर्थिक घडामोडींचे अहवाल प्रकाशित करणे समाविष्ट आहे.
आर्थिक सहाय्य (Financial Assistance) :
IMF सदस्य देशांना आर्थिक सहाय्य प्रदान करते ज्यांना पेमेंट बॅलन्सच्या अडचणी येतात, जेव्हा एखादा देश त्याच्या आंतरराष्ट्रीय आर्थिक जबाबदाऱ्या पूर्ण करू शकत नाही.
IMF या देशांना कर्ज प्रदान करते, जे सामान्यत: मूलभूत आर्थिक समस्यांचे निराकरण करण्याच्या उद्देशाने धोरणात्मक परिस्थितीशी जोडलेले असतात.
क्षमता निर्माण (Capacity Building) :
IMF सदस्य देशांना त्यांची आर्थिक धोरणे आणि संस्था विकसित करण्यात मदत करण्यासाठी त्यांना तांत्रिक सहाय्य आणि प्रशिक्षण देखील प्रदान करते.
एकूणच, IMF आर्थिक पाळत ठेवणे, आर्थिक सहाय्य आणि तांत्रिक सहाय्य यांच्या संयोजनाद्वारे आंतरराष्ट्रीय आर्थिक स्थिरता आणि वाढीस प्रोत्साहन देण्यासाठी कार्य करते.
