World Bank : जागतिक बँक ही एक आंतरराष्ट्रीय वित्तीय संस्था आहे जी देशांना आर्थिक विकासाला चालना देण्यासाठी आणि गरिबी कमी करण्यासाठी कर्ज, अनुदान आणि तांत्रिक सहाय्य पुरवते. वर्ल्ड बँकेची 1944 ला स्थापना झाली. त्याचे मुख्यालय वॉशिंग्टन, डी.सी. येथे आहे.
जागतिक बँकेचे कार्य खालील प्रमाणे :
वित्तपुरवठा (Financing) : जागतिक बँक विकसनशील देशांना त्यांच्या आर्थिक विकासासाठी मदत करण्यासाठी कर्ज आणि अनुदान देते. या निधीचा वापर पायाभूत सुविधा निर्माण करणे, शिक्षण आणि आरोग्य सेवा प्रणाली सुधारणे आणि खाजगी क्षेत्राच्या विकासाला चालना देणे यासारख्या विविध कारणांसाठी केला जाऊ शकतो.
तांत्रिक सहाय्य (Technical assistance) : जागतिक बँक देशांना त्यांची धोरणे आणि संस्थात्मक फ्रेमवर्क सुधारण्यात मदत करण्यासाठी त्यांना तांत्रिक सहाय्य पुरवते. यामध्ये मॅक्रो इकॉनॉमिक मॅनेजमेंट, सार्वजनिक क्षेत्रातील सुधारणा आणि गुंतवणूक प्रोत्साहन यासारख्या मुद्द्यांवर सल्ला समाविष्ट असू शकतो.
संशोधन आणि विश्लेषण (Research and analysis) : जागतिक बँक गरिबी कमी करणे, आर्थिक वाढ आणि पर्यावरणीय स्थिरता यासारख्या विस्तृत विकासाच्या मुद्द्यांवर संशोधन आणि विश्लेषण करते. या संशोधनाचा उपयोग त्याच्या कर्ज आणि तांत्रिक सहाय्य कार्यक्रमांची माहिती देण्यासाठी केला जातो.
वकिली आणि भागीदारी (Advocacy and partnerships) : जागतिक बँक सरकार, नागरी समाज संस्था आणि इतर विकास भागीदारांसोबत आर्थिक विकासाला समर्थन देणारी आणि गरिबी कमी करणारी धोरणे आणि कार्यक्रमांना प्रोत्साहन देण्यासाठी काम करते. हे हवामान बदल, लैंगिक समानता आणि सामाजिक समावेशासारख्या जागतिक समस्यांसाठी देखील समर्थन करते.
प्रशासन आणि व्यवस्थापन (Governance and management) : जागतिक बँक तिच्या सदस्य देशांद्वारे नियंत्रित केली जाते, ज्याचे प्रतिनिधित्व प्रशासक मंडळ आणि कार्यकारी संचालक मंडळ करतात. हे एका अध्यक्षाद्वारे मॅनेज केले जाते, ज्याची नियुक्ती कार्यकारी संचालक मंडळाद्वारे केली जाते. जागतिक बँकेचे कार्य पारदर्शक, उत्तरदायी आणि प्रभावी राहण्यासाठी प्रयत्न केले जातात.
