Types of Indian Banks : भारतीय बँका आणि त्यांचे वेगळेपण.

Types of Indian Banks : भारत आता जागतिक पातळीवर आर्थिक क्षेत्रात आघाडीवर जात आहे.

छोटछोट्या संकल्पना राबवून भारताने बँकिंग आणि वित्त क्षेत्रात प्रगती केलेली आहे.

भारतीय बँकिंग व्यवस्थेचे वैविध्य आणि वेगळेपण काही प्रमुख पैलूंमध्ये विभागले गेले आहे.

ह्या छोट्या लेखात आपण त्यातल्या काही गोष्टी समजून घेऊ.

Types of Indian Banks : भारतीय बँकांचे काही मुख्य प्रकार :

भारतीय रिझर्व्ह बँक (RBI) :

RBI ही मध्यवर्ती बँकिंग संस्था आहे, जी बँकिंग क्षेत्राचे नियमन आणि पर्यवेक्षण करण्यासाठी, आर्थिक स्थिरता राखण्यासाठी आणि आर्थिक वाढीला चालना देण्यासाठी जबाबदार आहे.

IPPB Bank Recruitment 2023 : इंडिया पोस्ट पेमेंट्स बँकेत भरती सुरु; जाणून घ्या संपूर्ण अर्ज प्रक्रिया.

सार्वजनिक आणि खाजगी बँका :

भारत हे सार्वजनिक क्षेत्रातील बँका (सरकारच्या मालकीच्या) आणि खाजगी क्षेत्रातील बँकांचे मिश्रण आहे. हे संयोजन विविध ग्राहक विभागांना बँकिंग सेवा पुरवते.

Types of Indian Banks : प्रादेशिक ग्रामीण बँका (RRBs) :

भारतात RRB आहेत, ज्या विशेषत: ग्रामीण आणि निमशहरी भागातील बँकिंग गरजा पूर्ण करण्यासाठी स्थापन केलेल्या स्थानिक बँका आहेत, आर्थिक समावेशनाला प्रोत्साहन देतात.

सहकारी बँका :

देशामध्ये सहकारी बँकांची लक्षणीय उपस्थिती आहे, ज्या त्यांच्या सदस्यांद्वारे सहकारी तत्त्वावर चालवल्या जातात, विशिष्ट समुदाय किंवा प्रदेशांवर लक्ष केंद्रित करतात.

प्राधान्य क्षेत्र कर्ज (PSL) :

भारतातील बँकांना त्यांच्या कर्जाची काही टक्केवारी कृषी, छोटे व्यवसाय आणि समाजातील कमकुवत वर्ग यासारख्या प्राधान्य क्षेत्रांना वाटप करणे आवश्यक आहे, जेणेकरून त्यांच्या वाढीस मदत होईल.

Distinctions of Indian Banks : भारतीय बँकांचे वेगळेपण –

जन धन योजना :

सरकारने आर्थिक समावेशन सुनिश्चित करण्यासाठी, बँक खाते नसलेल्या लोकसंख्येला मूलभूत बँक खाते, विमा आणि पेन्शन लाभ प्रदान करण्यासाठी प्रधानमंत्री जन धन योजना सुरू केली.

आधार एकत्रीकरण :

भारताने आपली युनिक आयडेंटिफिकेशन सिस्टीम (आधार) बँकिंग सेवांसोबत कनेक्ट केली आहे, ज्यामुळे आर्थिक उत्पादने आणि सेवांमध्ये ग्राहकांना प्रवेश करणे सोपे झाले आहे.

UPI आणि डिजिटल पेमेंट्स :

भारताच्या युनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेस (UPI) ने डिजिटल पेमेंटमध्ये क्रांती घडवून आणली.

ज्यामुळे मोबाईल फोन वापरून बँक खात्यांमध्ये अखंड आणि त्वरित पैसे हस्तांतरित करता आले.

नॉन-परफॉर्मिंग अॅसेट्स (NPA) समस्या :

भारतीय बँकिंग व्यवस्थेला एनपीएशी संबंधित आव्हानांचा सामना करावा लागला,

ज्यामुळे मालमत्तेची गुणवत्ता संबोधित करण्यासाठी आणि बँकिंग क्षेत्राची स्थिरता मजबूत करण्यासाठी सुधारणा करण्यात आल्या.

एकूणच, भारतीय बँकिंग प्रणालीचे वेगळेपण तिच्या वित्तीय संस्थांच्या विविध श्रेणींमध्ये, आर्थिक समावेशावर लक्ष केंद्रित करणे आहे.

तसेच ग्राहकांचा अनुभव वाढवण्यासाठी आणि डिजिटल बँकिंग सेवांचा विस्तार करण्यासाठी तंत्रज्ञानाचा अवलंब करणे ह्यामध्ये आहे.