RBI Licensed Small Finance Banks : स्मॉल फायनान्स बँका ही भारतातील बँकिंग क्षेत्रातली एक नवीन श्रेणी आहे.
ज्यांचे उद्दिष्ट समाजातील असुरक्षित आणि सेवा मिळत नसलेल्या वर्गांना सेवा प्रदान करून आर्थिक प्रवाहात त्यांना समावेश करून घेणे.
हे छोटे घटक म्हणजेच लहान व्यावसायिक घटक, छोटे शेतकरी, सूक्ष्म आणि लघु उद्योग आणि असंघटित लोक
या बँकांनी त्यांच्या ग्राहकांपर्यंत पोहोचण्यासाठी आणि त्यांना बचत आणि क्रेडिट उत्पादने ऑफर करण्यासाठी उच्च तंत्रज्ञान-कमी किमतीच्या ऑपरेशन्सचा वापर करणे अपेक्षित आहे.
रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (RBI) नोव्हेंबर 2014 मध्ये खाजगी क्षेत्रातील लघु वित्त बँकांच्या परवान्यासाठी मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली.
पात्र संस्थांकडून अर्ज आमंत्रित केले. प्राप्त झालेल्या 72 अर्जांपैकी, RBI ने सप्टेंबर 2015 मध्ये 10 संस्थांना तत्वतः मान्यता दिली.
which small finance banks got license from rbi?
RBI Licensed Small Finance Banks : ह्या संस्था खालीलप्रमाणे :
- Au Financiers (India) Ltd., जयपूर (Jaipur)
- कॅपिटल लोकल एरिया बँक लि., जालंधर (Capital Local Area Bank Ltd., Jalandhar)
- दिशा मायक्रोफिन प्रायव्हेट लिमिटेड, अहमदाबाद (Disha Microfin Private Limited, Ahmedabad)
- इक्विटास होल्डिंग्ज पी लिमिटेड, चेन्नई (Equitas Holdings P Limited, Chennai)
- ESAF मायक्रोफायनान्स आणि इन्व्हेस्टमेंट्स प्रायव्हेट लिमिटेड, चेन्नई (ESAF Microfinance and Investments Private Limited, Chennai)
- जनलक्ष्मी फायनान्शियल सर्व्हिसेस प्रायव्हेट लिमिटेड, बेंगळुरू (Janalakshmi Financial Services Private Limited, Bangalore)
- आरजीव्हीएन (नॉर्थ ईस्ट) मायक्रोफायनान्स लिमिटेड, गुवाहाटी (RGVN (North East) Microfinance Limited, Guwahati)
- सूर्योदय मायक्रो फायनान्स प्रायव्हेट लि., नवी मुंबई (Suryodaya Micro Finance Private Ltd., Navi Mumbai)
- उज्जीवन फायनान्शियल सर्व्हिसेस प्रायव्हेट लिमिटेड, बेंगळुरू (Ujjivan Financial Services Private Limited, Bangalore)
- उत्कर्ष मायक्रो फायनान्स प्रायव्हेट लिमिटेड, वाराणसी (Utkarsh Micro Finance Private Limited, Varanasi)
या संस्थांना मान्यता मिळाल्यापासून 18 महिन्यांच्या आत लघु वित्तबँक स्थापन करणे आणि RBIने विहित केलेल्या नियमांचे पालन करणे आवश्यक होते.
आत्तापर्यंत, सर्व 10 संस्थांनी RBIकडून यशस्वीरित्या अंतिम परवाना प्राप्त केला आहे आणि लघु वित्तबँका म्हणून त्यांचे कार्य सुरू केले आहे.
या 10 संस्थांव्यतिरिक्त, आरबीआयला इतर विविध संस्थांकडून ऑन-टॅप स्मॉल फायनान्स बँक परवान्यांसाठी अर्ज देखील प्राप्त झाले.
हेही वाचा : Government Job : ‘ही’ सरकारी नोकरी करण्याची संधी; अर्ज कसा आणि कुठे करायचा? जाणून घ्या.
जसे की भारती एंटरप्रायझेसचे उपाध्यक्ष अखिल कुमार गुप्ता, द्वारा क्षेत्रीय ग्रामीण वित्तीय सेवा, वेस्ट एंड हाउसिंग फायनान्स, कॉस्मिया फायनान्शियल आणि टॅली सोल्यूशन्स या अर्जांची अजूनही आरबीआयकडून तपासणी सुरू आहे.
RBI कडून स्मॉल फायनान्स बँक परवाना प्राप्त करणारी सर्वात अलीकडील संस्था म्हणजे युनिटी स्मॉल फायनान्स बँक लिमिटेड (USFBL), जी सेंट्रम फायनान्शियल सर्व्हिसेस लिमिटेड आणि भारतपी, फिनटेक कंपनी यांच्यातील संयुक्त उपक्रम आहे.
RBI ने USFBL ला ऑक्टोबर 2021 मध्ये परवाना जारी केला, ज्यामुळे ती भारतातील 12वी लघु वित्त बँक बनली.
कॅश रिझर्व्ह रेशो (CRR) आणि वैधानिक तरलता प्रमाण (SLR) राखण्याच्या आवश्यकतेसह, लहान वित्त बँका सध्याच्या व्यावसायिक बँकांना लागू असलेल्या RBI च्या सर्व विवेकपूर्ण नियम आणि नियमांच्या अधीन आहेत.
RBIद्वारे प्राधान्य क्षेत्र कर्ज (PSL) म्हणून वर्गीकरणासाठी पात्र असलेल्या क्षेत्रांना त्यांच्या समायोजित नेटबँक क्रेडिटच्या 75% विस्तार करणे देखील आवश्यक आहे.
त्यांच्या कर्ज पोर्टफोलिओच्या किमान 50 टक्के कर्जे आणि रु. 25 लाख.
छोट्या वित्त बँकांमध्ये लोकसंख्येच्या कमी-उत्पन्न आणि कमी सेवा असलेल्या वर्गांच्या गरजा पूर्ण करून भारताच्या आर्थिक समावेशन कार्यक्रमात योगदान देण्याची मोठी क्षमता आहे.
सानुकूलित आणि परवडणारी बँकिंग उत्पादने आणि सेवा ऑफर करण्यासाठी ते त्यांच्या विद्यमान ग्राहक आधार, स्थानिक ज्ञान आणि नाविन्यपूर्ण तंत्रज्ञान उपायांचा देखील फायदा घेऊ शकतात.
तथापि, त्यांना अनेक आव्हानांचाही सामना करावा लागतो. इतर स्पर्धक बँकांकडून स्पर्धा, नियामक बाबी, स्केलेबिलिटी, नफा आणि बाजारात टिकावे म्हणून त्यांची दीर्घकालीन व्यवहार्यता आणि वाढ सुनिश्चित करण्यासाठी त्यांनी योग्य व्यवसाय धोरणे, जोखीम व्यवस्थापन पद्धती आणि प्रशासन मानके स्वीकारणे आवश्यक आहे.
